Sáng 22/9, tại TP.HCM, với mục đích tạo diễn đàn trao đổi giữa các nhà quản lý và cộng đồng doanh nghiệp trong việc tìm kiếm một số giải pháp nhằm ngăn chặn nạn lưu hành thuốc và thực phẩm chức năng giả, Viện Phát triển Doanh nghiệp (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) phối hợp với Trung tâm công nghệ Chống hàng giả Việt Nam tổ chức buổi hội thảo: "Thuốc và Thực phẩm chức năng giả - Hiện trạng và giải pháp".

Quang Cảnh buổi hội thào

Hội thảo có sự đồng hành của các chuyên gia, hiệp hội, doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu thuốc và thực phẩm chức năng sẽ cung cấp tới người tiêu dùng các chính sách, quy định của nhà nước về chống hàng giả, đồng thời cung cấp cho doanh nghiệp các giải pháp khoa học - công nghệ để giúp người tiêu dùng và nhà quản lý nhận diện thương hiệu, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, bảo vệ hình ảnh nhà sản xuất. Tại buổi hội thảo, các tham luận của các cơ quan quản lý nhà nước, các Hiệp hội chia sẻ về hiện trạng thuốc giả và thực phẩm chức năng giả đồng thời nêu các giải pháp giải quyết vấn nạn trên.

Được biết, Trong nhiều năm qua, số lượng thuốc giả, xâm nhập vào hệ thống cung ứng thuốc và đến tay bệnh nhân đang ngày càng gia tăng. Thời gian vừa qua, các vụ án liên quan đến thuốc giả được phát hiện đã đẩy lên một cao trào với làn sóng dư luận và thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Trong số các mẫu thuốc tân dược bị làm giả thì đa số là kháng sinh và thường là những kháng sinh đắt tiền của các thương hiệu dược nổi tiếng. Thuốc giả được sản xuất khá tinh vi, chỉ có thể phát hiện những điểm khác nhau khi so sánh vỏ hộp, tờ hướng dẫn sử dụng, thuốc thật và giả khi để cạnh nhau, tuy nhiên điều này người tiêu dùng rất khó để phân biệt.

Thuốc giả không chỉ là bất hợp pháp mà còn là mối quan ngại lớn đối với sức khoẻ cộng đồng. Điều trị bằng thuốc giả mạo không hiệu quả như đối với trường hợp kháng sinh có thể dẫn đến sự xuất hiện của các vi khuẩn kháng thuốc. Các thuốc giả được sản xuất tại cơ sở không đảm bảo điều kiện và tiêu chuẩn quy định có thể chứa nhiều vi khuẩn và nấm mốc, điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với trường hợp các thuốc dùng đường tiêm hoặc trên những người bệnh bị suy giảm miễn dịch. Với những hậu quả nghiêm trọng, gây hại đến sức khỏe, nghiêm trọng hơn là tính mạng của con người, nạn thuốc giả làm giảm niềm tin của cộng đồng vào hệ thống chăm sóc sức khoẻ, các chuyên gia y tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các nhà cung cấp dược phẩm chân chính.

Để bảo vệ lợi ích khách hàng và uy tín của doanh nghiệp dược, nhiều công nghệ chống hàng giả đang được các công ty Dược phẩm áp dụng, tuy nhiên, hiệu quả mang lại không đạt được như mong đợi. Thật trái ngang khi công nghệ làm giả đã làm giả cả tem chống giả và còn đẹp hơn cả tem chống giả thật. Mặc dù vậy, việc chống hàng giả, đặc biệt là chống nạn thuốc giả vẫn phải được ưu tiên hàng đầu.

Tại Hội thảo, các nội dung mà các cơ quan quản lý, các chuyên gia, đại diện các Hiệp hội trình bày sẽ bổ sung cho doanh nghiệp đang sản xuất, kinh doanh thuốc và thực phẩm chức năng nhiều kiến thức hữu ích trong việc quản lý, nâng cao chất lượng sản phẩm và hơn hết là chọn lựa công nghệ chống giả tiên tiến, hiện đại để giải quyết vấn đề chống hàng giả, bảo vệ thương hiệu, hàng hóa của doanh nghiệp mình và cũng là thực hiện sứ mệnh thiên liêng cao cả là bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.

Một trong những  loại thực phẩm chức năng thường hay bị làm giả là Sâm Ngọc Linh. Được biết đến là loại thảo dược quý hiếm có hàm lượng Saponin cao thế nhưng thị trường Sâm Ngọc Linh đang thật giả lẫn lộn. Nhiều người lo sợ mua phải hàng giả, dẫn đến thiệt hại lớn cho doanh nghiệp kinh doanh, người nuôi trồng. Sâm Ngọc Linh từ lâu được nhiều người săn tìm trong tự nhiên. Ngày nay dù đã được áp dụng khoa học công nghệ trong nuôi trồng, nhưng sản lượng không cao. Chính vì sự khan hiếm cùng lợi ích kinh tế lớn khiến loại sâm này trở thành dược liệu bị nhiều đối tượng làm giả hết sức tinh vi nhằm trục lợi bất chính.

Chia sẻ tại hội thảo, bà Trần Hoàng Kim Anh - đại diện Thương hiệu PN'S CHOICE –  Phó TGĐ Công ty TNHH Tập đoàn Y – Dược Sâm Ngọc Linh Việt Nam cho biết: "Sâm Ngọc Linh là loại sâm quý hiếm được mệnh danh “báu vật đại ngàn” của nước Việt Nam. Sản lượng khan hiếm cùng với lợi ích kinh tế khiến loại sâm này trở thành dược liệu bị nhiều đối tượng làm giả hết sức tinh vi nhằm trục lợi bất chính. Hiện có đến 90% sâm Ngọc Linh gắn mác khai thác tự nhiên trên thị trường là giả, điều này dẫn đến hệ lụy rất lớn với doanh nghiệp khi khách hàng quay lưng lại với sâm Ngọc Linh vì vấn nạn làm giả. Cây Tam Thất có hình dáng giống cây Sâm Ngọc Linh khiến nhiều người nhầm lẫn, thậm chí ngay “thánh địa” của Sâm Ngọc Linh cũng bị làm giả. Doanh nghiệp đã phải tìm kiếm nhiều giải pháp công nghệ để bảo vệ thương hiệu của mình. Chúng tôi trồng Sâm Ngọc Linh tại Kontum, đây là sản phẩm cao cấp, quí hiếm nên chúng tôi rất chú trọng vấn đề hàng gian hàng giả trà trộn trên thị trường. Ý thức được vấn đề này nên chúng tôi đã sớm đầu tư tem chống hàng giả dù thời gian qua Sâm Ngọc Linh của chúng tôi chưa bị làm giả nhưng không đợi đến mất bò mới lo làm chuồng"

Bà Trần Hoàng Kim Anh - đại diện Thương hiệu PN'S CHOICE –  Phó TGĐ Công ty TNHH Tập đoàn Y – Dược Sâm Ngọc Linh Việt Nam

"Giải pháp dùng ứng dụng truy xuất nguồn gốc và chống hàng giả TrueDATA được đơn vị chúng tôi nhanh chóng áp dụng. Chúng tôi đầu tư rất nhiều tiền của và sau 4 năm, đợi khi sâm đủ tuổi chúng tôi mới khai thác để đạt chất lượng tốt nhất. Người tiêu dùng khi mua hàng của chúng tôi chỉ cần dùng smartphone chiếu vào tem TrueDATA thì sẽ biết hàng thật, đảm bảo sức khỏe cho mình. Thị trường của chúng tôi hiện tại có mặt khắp Việt Nam, xa hơn nữa là thị trường châu Âu. Đây là sản phẩm cao cấp, người tiêu dùng nên mua đúng nơi, đúng chỗ, nên có hiểu biết nhất định để tránh phải mua phải hàng giả hàng kém chất lượng”.

Là một trong nhiều đơn vị áp dụng giải pháp TrueData, đại diện PN'S CHOICE cho hay, đây là bước đột phá về công nghệ chống giả, bởi khi đó mỗi cây sâm giống sẽ được gắn chip ghi lại toàn bộ quá trình chăm sóc từ vườn ươm, cho đến khu trồng, giúp bảo đảm nguồn gốc cây giống thật. Đến giai đoạn thu hoạch và trở thành nguyên liệu sản xuất đến khâu ra thành phẩm, cũng được gắn chíp để truy xuất nguồn gốc. Toàn bộ quy trình này được giám sát chặt chẽ và không có sự trộn lẫn với các sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Mỗi sản phẩm đều được bảo hiểm nếu không phải hàng chính hãng. Nhờ áp dụng công nghệ của Việt Nam này, doanh nghiệp đã hạn chế được hàng giả mạo trên thị trường, qua đó doanh nghiệp này có thể tập trung nguồn lực cho nghiên cứu phát triển và nâng cao chất lượng các sản phẩm, để hàng Việt Nam đủ sức cạnh tranh với sản phẩm nước ngoài.

Theo thống kê của Tổng cục Quản lý thị trường từ đầu năm 2022 đến nay, đơn vị đã kiểm tra, xử lý gần 1.500 vụ việc vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng giả mạo nhãn hiệu, không rõ nguồn gốc xuất xứ… trị giá hàng hoá lên tới hàng chục tỷ đồng. Hiện nay hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ diễn ra ở hầu hết lĩnh vực, trên mọi địa bàn. Thời gian qua, thương mại điện tử phát triển mạnh dẫn tới ranh giới thực và ảo, sản xuất và kinh doanh, đưa từ cơ sở sản xuất hàng giả đến người tiêu dùng đã có phương thức mới, thông qua các đơn vị vận chuyển dẫn đến việc phát hiện của cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn. Các mặt hàng được làm giả rất đa dạng, từ giày dép, thực phẩm chức năng, hoá mỹ phẩm, phân bón… tất cả những gì mang lại lợi nhuận sẽ được làm giả.

Đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, nhiều vụ việc được kiểm tra, đơn vị sản xuất hàng giả là thuốc, thực phẩm chức năng, hoá mỹ phẩm chỉ là công nghệ… xoong nồi và chảo quấy. Các thực phẩm chức năng giả, thuốc không rõ nguồn gốc ảnh hưởng đến doanh nghiệp làm ăn chân chính, ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân, lấy đi cơ hội về sức khoẻ, chữa bệnh… Do lợi nhuận lớn, nên xu hướng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả nói chung, sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc tân dược, thực phẩm chức năng nói riêng dịch chuyển từ nhỏ lẻ, tự phát sang lợi dụng tư cách pháp nhân, thành lập công ty liên danh, liên kết trong và ngoài nước, hình thành đường dây, ổ nhóm để buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất và buôn bán hàng giả với phương thức, thủ đoạn tinh vi, mức độ vi phạm ngày càng nghiêm trọng hơn.

Để bảo vệ chính mình, các nhà sản xuất có thể chống hàng giả bằng cách sử dụng con tem có mã QR giúp người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Tuy nhiên giải pháp này còn gặp nhiều hạn chế và vẫn bị làm giả bởi công nghệ. Một giải pháp khác, tiên tiến hơn, và là sản phẩm của người Việt chính là: TrueData. Các sản phẩm chính hãng sẽ được gắn chip RFID, chip này hoạt động dựa trên nguyên lý thu thập và bảo vệ dữ liệu. Dữ liệu đầu vào sẽ bao gồm các thông tin liên quan đến nguồn gốc, xuất xứ, quá trình lưu hành sản phẩm. Thông tin được thu thập một cách tự động trên đường đi của sản phẩm theo cơ chế "Đường đi của sản phẩm song song với đường đi của dữ liệu".

Dữ liệu nguồn gốc hàng hóa thu thập được từ giải pháp TrueData sẽ kết xuất trực tiếp về Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa quốc gia http://www.truedata.vn. Khi truy cập vào cổng thông tin, người tiêu dùng mua hàng sẽ được cung cấp các thông tin chính thống về dữ liệu sản phẩm, hàng hóa bao gồm thông tin chuỗi sản phẩm, từ việc mua vật tư, theo dõi quá trình chăm sóc, phun thuốc, bón phân, thu hoạch, sơ chế, vận chuyển,… Với một chiếc điện thoại thông minh bất kỳ, người dùng chỉ cần sử dụng phần mềm TrueData với thao tác kiểm tra đơn giản là có thể nắm bắt thông tin liên quan đến sản phẩm.

Vy Vy/TGT