Với ngân hàng lợi nhuận nghìn tỷ mỗi năm nhưng lại luôn có “đường lối” giữ lại lợi nhuận sau thuế suốt 7 năm trời là nỗi đau đáu của các cổ đông khi họ đầu tư vào Techcombank, không được nhận cổ tức mà lại là “cục tức”.

Mấu chốt giá cổ phiếu TCB giảm mạnh: Còn tồn đọng việc sở hữu chéo?

Sáng ngày 4/6/2018, Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank – TCB) chính thức đưa hơn 1,16 tỷ cổ phiếu lên niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán TP.Hồ Chí Minh (HoSE). Techcombank thành lập tháng 9/1993 với vốn điều lệ ban đầu 20 tỷ đồng. Đến nay ngân hàng đã có vốn điều lệ hơn 11.655 tỷ đồng và vốn chủ sở hữu xấp xỉ 40.000 tỷ.

Tại thời điểm 11/5/2018, Tập đoàn Masan là cổ đông lớn duy nhất của Techcombank, sở hữu 14,99% vốn điều lệ công ty. Với mức giá chào sàn 128.000 đồng, khối tài sản Masan sở hữu tại Techcombank lên đến khoảng 22.360 tỷ đồng. Cơ cấu cổ đông hiện nay của Techcombank có 22,5% là khối ngoại sở hữu, trong đó có các quỹ đầu tư lớn trên thế giới như Dragon Capital, Capital Group, Clermont Group, GIC, và Fidelity.

Việc đưa Techcombank lên sàn giúp thị trường chứng khoán có thêm ít nhất 7 người lọt vào top giàu, trong đó riêng gia đình Chủ tịch Hồ Hùng Anh đóng góp 5 người gồm Hồ Hùng Anh, vợ ông – bà Nguyện Thị Thanh Thủy, mẹ ông – bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, con ông – ông Hồ Anh Minh và em dâu ông – bà Nguyễn Hương Liên, với tổng cộng khoảng 25.000 tỷ đồng.

Chào sàn với giá tham chiếu ngày đầu giao dịch 128.000 đồng/cp – cao nhất các ngân hàng niêm yết, áp lực từ xu hướng giảm chung của thị trường cùng việc chia tách cổ phiếu thực hiện tăng vốn điều lệ đã khiến giá cổ phiếu đóng cửa thời điểm hiện tại của TCB ở mức 26.500 đồng/cp. So với giá giao dịch ngày đầu đã điều chỉnh, cổ phiếu TCB giảm khoảng 35%, khiến vốn hóa thị trường “bay hơi” hơn 52.000 tỷ đồng.

Nhìn lại thị giá giao dịch trên sàn OTC, cổ phiếu TCB mới bắt đầu có xu hướng tăng trưởng từ năm 2017. Đặc biệt từ đầu 2018, giá tăng “chóng mặt” khi chỉ trong vòng 4 tháng, vọt trên 118.000 đồng/cp, gấp đôi đầu năm.

Nhìn vào diễn biến cổ phiếu TCB có thể thấy rõ, vệc mua nhanh, bán nhanh của các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư ngoại, đã tạo ra sự chao đảo trong thị trường và cổ phiếu của ngân hàng cũng vì thế chịu tác động. Thế nhưng, Techcombank đã không tính hết tác động từ bán “chốt lời” của các cổ đông nhỏ lẻ, cũng như khả năng rút lui của cổ đông ngoại, trong khi mức sở hữu của khối ngoại chiếm 22,5% tại ngân hàng này.

Thực ra, cổ phiếu của ngành ngân hàng thời gian qua tăng giá trị rất lớn nhưng cũng trải qua những biến động rất mạnh. Chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu đã từng chia sẻ, việc lên xuống này cho thấy thị trường chứng khoán Việt Nam chưa thực sự ổn định và bền vững, trong đó có câu chuyện cổ phiếu của các ngân hàng.

Năm 2017, VN Index đã tăng từ 600 điểm lên tới 800 điểm rồi 900 điểm, gần 1.000 điểm. Sang năm 2018 tăng lên trên 1.000 điểm, thậm chí có lúc lên gần 1.200 điểm, sau đó rớt xuống hơn 900 điểm để bây giờ lại ngoi lên hơn 1.000 điểm. Cổ phiếu của Techcombank nhiều khả năng nằm trong tình trạng này.

Và, Techcombank đang hứng chịu những tác động nặng nề, sự sụt giảm tổng tài sản của ngân hàng và áp lực từ những “cáo buộc” về việc thông qua cổ đông, đặc biệt là cổ đông ngoại, để thâu tóm cổ phiếu.

Ở khía cạnh nào đó, những “chỉ trích” không phải là thiếu căn cứ, khi ông Hồ Hùng Anh, Chủ tịch HĐQT và gia đình nắm giữ tới 198,46 triệu cổ phiếu TCB, hơn 17% vốn. Hay ông Nguyễn Đăng Quang, Chủ tịch HĐQT Masan, kiêm Phó Chủ tịch Techcombank, sở hữu tới 178 triệu cổ phiếu của chính ngân hàng này.

Theo quan sát của TS Nguyễn Trí Hiếu, tình trạng cá nhân đang thông qua người thân, hoặc cổ đông nội thông qua cổ đông ngoại, để thâu tóm cổ phiếu của ngân hàng đã tồn tại ở Việt Nam nhiều năm nay, cho thấy vấn đề sở hữu chéo vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để.

Mặt khác, hệ sinh thái của Techcombank phụ thuộc nhiều vào cho vay bất động sản. Do đó, một số sản phẩm bán chéo của nó cũng xoay quanh lõi trung tâm này. Nếu có sự cố với khách hàng đó hoặc ngành kinh doanh đi vào giai đoạn khó khăn có thể sẽ dẫn đến tác động dây chuyền tiêu cực lên hoạt động của ngân hàng. Bên cạnh đó, sau khi bán thành công cổ phiếu quỹ cho các nhà đầu tư tài chính, vốn chủ sở hữu của TCB tăng đáng kể. Do đó, nếu thu nhập của ngân hàng không thể tăng trưởng đủ nhanh, tỷ suất sinh lời cũng sẽ diễn biến tiêu cực.

Cổ tức và nỗi niềm cổ đông ngân hàng

Mùa Đại hội cổ đông sắp đến, vấn đề chia cổ tức lại một lần nữa “nhói” lên nếu ngân hàng có “đường lối” giữ lại lợi nhuận sau thuế. Còn nhớ, vào năm 2017, đại hội cổ đông Techcombank diễn ra vào tháng 4 thực sự nóng khi các cổ đông lên tiếng về việc ngân hàng đã 7 năm liên tiếp không chia cổ tức. Thời điểm đó, cổ phiếu Techcombank trên sàn OTC chỉ quanh 10.000 đồng/cp và nhà đầu tư gần như ôm vốn trong một thời gian dài. Đáp lại, Chủ tịch HĐQT Hồ Hùng Anh vẫn bảo lưu quan điểm về chính sách của lãnh đạo Techcombank muốn giữ lợi nhuận lại để tái đầu tư dài hạn, nhằm tạo ưu thế tài chính cho ngân hàng; từ đó, gia tăng hiệu quả sử dụng vốn và tạo giá trị tăng thêm của mỗi cổ phiếu mà các cổ đông đang nắm giữ. Tuy nhiên, vẫn có nhiều ý kiến phản đối của cổ đông nhỏ lẻ.

Chủ tịch Techcombank – tỷ phú USD Hồ Hùng Anh.

Ở góc độ các cổ đông đã gắn bó lâu năm với ngân hàng và đầu tư để hưởng cổ tức hằng năm, thì không chia cổ tức là một nỗi niềm… Thậm chí, ngay cả được chia cổ tức bằng cổ phiếu, trong bối cảnh thị trường chứng khoán khởi sắc, giá cổ phiếu ngân hàng đã tăng khá nhiều so với những năm trước, thì cổ đông vẫn thích được nhận cổ tức bằng tiền mặt hơn.

Năm 2019, các chuyên gia đưa ra nhận định, sự tiếp tục tăng trưởng của tín dụng cá nhân và dịch vụ ngân hàng bán lẻ vẫn sẽ là yếu tố tạo đà cho tăng trưởng lợi nhuận của ngành. Tuy nhiên, ngành ngân hàng vẫn phải đối mặt với những thách thức như việc hoàn tất việc tăng vốn nhằm đáp ứng chuẩn Basel 2 với số lượng phát hành thêm ước tính lên tới 3-4 tỷ USD.

Đặc biệt, sau giai đoạn tăng trưởng tín dụng mạnh là nguy cơ nợ xấu tiềm ẩn do các ngân hàng đẩy mạnh cho vay mảng bán lẻ và tiêu dùng. Theo NHNN, trong khi số nợ xấu tuyệt đối trong năm 2018 đã giảm được 200.000 tỷ đồng thì các khoản lãi dự thu lại đang có xu hướng tăng lên.

Theo báo cáo của CTCK Rồng Việt (VDSC), khả năng duy trì hoặc tăng NIM và diễn biến chi phí dự phòng sẽ phân hóa giữa các ngân hàng, việc đầu tư vào nâng cấp hệ thống ngân hàng lõi và ngân hàng số sẽ khiến các ngân hàng khó có thể tiết kiệm chi phí hoạt động trong vài năm tới.

Thực tế, hiện cổ phiếu ngân hàng đang có dấu hiệu kém hấp dẫn hơn trước nhưng theo CTCK Bảo Việt, cổ phiếu ngân hàng Việt Nam hiện đang hấp dẫn hơn cổ phiếu các ngân hàng trong khu vực. Khi so sánh tương quan giữa P/B với ROE bình quân 5 năm trở lại đây, cổ phiếu ngân hàng Việt đắt hơn so với các quốc gia trong khu vực, nhưng khi so sánh với mức định giá hiện tại với ROE năm 2019, cổ phiếu ngân hàng Việt Nam hiện đang ở dưới giá trị.

Do đó, trong thời gian tới, cổ phiếu ngân hàng sẽ có sự phân hóa rõ nét, giới đầu tư sẽ phải quan sát kỹ lưỡng hơn để đoán định được đường đi nước bước của thị trường bởi rõ ràng cổ phiếu ngành này tác động không nhỏ tới Vn-Index. Cũng có ý kiến cho rằng hiện nay, dòng tiền đổ vào thị trường chứng khoán đã không còn dồi dào, cổ phiếu ngân hàng khó tạo “sóng lớn” nên nhóm cổ phiếu ngân hàng sẽ duy trì mặt bằng giá ổn định trong năm 2019.

Còn nữa…

An Nhiên

Theo VietQ